Lịch sử miếu cậu Côn Đảo – Câu chuyện về tình mẫu tử bi thương

Lịch sử miếu cậu Côn Đảo – Câu chuyện về tình mẫu tử bi thương

“Gió đưa cây Cải về trời

Rau Răm ở lại chịu đời đắng cay”

Đây là câu ca đã rất quen thuộc với người dân Côn Đảo, cũng chính là câu chuyện bi thương gắn liền với lịch sử miếu cậu Côn Đảo. Năm 1783, khi quân Tây Sơn dưới sự lãnh đạo của Quang Trung đã giành thắng lợi, khiến vua Gia Long – Nguyễn Ánh phải đưa theo vợ con trong đó có thứ phi Phi Yến, Hoàng tử Cải, cùng khoảng 100 gia đình trốn lên Côn Đảo. Tại đây, họ đã lập nên 3 làng là Cỏ Ống, Hải An và An Hội.

Lúc này, Nguyễn Ánh đã có ý định cầu viện quân Pháp để chống quân Tây Sơn, giành lại ngai vàng. Tuy nhiên ý định này đã bị thứ phi Phi Yến hết sức can ngăn, vì theo bà chuyện nội chiến này là chuyện của dân tộc mình, không nên nhờ đến ngoại bang, như vậy là “cõng rắn cắn gà nhà”, dù đến cuối cùng có giành được thắng lợi thì cũng sẽ phát sinh rất nhiều vấn đề về chủ quyền quốc gia sau này. Tuy nhiên, ý kiến của bà đã khiến Nguyễn Ánh tức giận, cho rằng bà thông đồng với quân Tây Sơn nên đã ra lệnh xử tử.

Sau đó, nhờ quan viên can gián, với lý do hoàng tử Cải – con trai thứ phi còn nhỏ nên Nguyễn Ánh đã rút lại lệnh xử tử. Dù vậy, tội chết có thể miễn nhưng tội sống không thể tha, thứ phi Hoàng Phi Yến đã bị giam vào một hang đá hoang vu ở phía Tây Nam Côn Đảo. Bà chỉ được cho một ít thức ăn và nước uống, dùng đá lớn lấp kín cửa hang. Đến khi quân Tây Sơn đánh lên đảo, Nguyễn Ánh đã bỏ mặc vợ, đưa tùy tùng và hoàng tử Cải lên thuyền ra Phú Quốc chạy trốn.

Lúc này, dù hoàng tử Cải chỉ mới 5 tuổi nhưng là một đứa trẻ rất thông minh, thương mẹ nên đã cầu xin vua cha thả mẹ ra và đưa bà đi cùng, nếu không hoàng tử sẽ không đi theo. Quá lo lắng và tức giận, Nguyễn Ánh đã ném con trai xuống biển, thi thể của cậu trôi dạt vào làng Cỏ Ống. Thương xót trước số phận bất hạnh của một hoàng tử hiếu thảo, dân làng đã chôn cậu gần bãi Đầm Trâu, rồi xây miếu để nhang khói thờ phụng cậu.

Sau đó, thứ phi Phi Yến được dân làng cứu ra, nhưng số phận bi thương cũng đẩy bà vào cảnh tủi nhục nên đã tự kết liễu đời mình năm 24 tuổi. Từ đó, người dân Côn Đảo truyền lại nhiều câu chuyện về sự linh thiêng của hai mẹ con thứ phi, đã nhiều lần hiển linh giúp dân chúng thoát cảnh lầm than. Do đó mà hai ngôi miếu là An Sơn Miếu (Miếu bà Phi Yến) Côn Đảo và Miếu cậu Hoàng Tử Cải Côn Đảo đến ngày nay vẫn nghi ngút khói hương, là điểm tựa tinh thần, bảo hộ, che chở cho người dân tại hòn đảo này.